Adıyaman'ımızı Tanıyalım
Anasayfa » Adıyaman
Sanayi Tarihçesi
Adıyaman’ının sanayi ile tanışma tarihi 1955’tir. Tekstil sektörü ile ilgili entegre bir tesisin kurulması amacıyla 1955 tarihinde “Adıyaman Pamuklu Dokuma Sanayi Türk Anonim Åžirketi kurulmuÅŸ ve 1967 yılında üretime geçmiÅŸtir. 1973–1975 tarihleri arasında Çimento, Süt ve Yem Fabrikası tesislerinin Adıyaman’da kurulması ile ilgili etüt proje bazında birtakım çalışmalar baÅŸlatılmıştır.
Kalkınmada Öncelikli Yörelerde uygulanan devlet yardımları ve teşvikler ile temin edilen uzun vadeli ucuz maliyetli kredilerle sanayide ve yatırımlarda gözlemlenebilir bir hareketliliğin oluştuğu ancak, alınan kredilerin iyi değerlendirilememesi ve yatırımcıların yönlendirilememesi nedeniyle arzulanabilir bir yatırım hamlesinin yapılamadığı görülmektedir. 1988 yılından sonra birtakım tekstil ve un fabrikaların faaliyete geçmesiyle yatırımlarda nispi bir artışın olduğu görülmektedir.
Adıyaman’ın Bugünkü Sanayi Durumu;
5084 ve 5350 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile ilgili Yasaların yürürlüğe girmesiyle yatırım artışlarında ve istihdamda büyük artışlar olmuştur.
Zamanında ve rasyonel kararlarla Türkiye genelinde gelen taleplerin deÄŸerlendirilmesi ve yatırma dönüşmesi bakımında il çok iyi bir performans göstermiÅŸtir. 100’ün üzerinde gelen taleplerin tamamı deÄŸerlendirilerek, öncelikli olarak en fazla istihdam, en yüksek katma deÄŸer yaratacak ve ileri teknoloji gerektiren sektörler öncelikli olarak deÄŸerlendirmeye alınarak arsa tahsis iÅŸlemleri yapılmış, tahsisi yapılan parseller üzerinde fabrikalar yapılarak birçoÄŸu faaliyete geçmiÅŸtir.
Genel olarak il ve ilçelerinde Sanayi Sicil Belgesi almış 449 tesis bulunmaktadır. Bu tesislerin tamamı fiili olarak üretim yapmaktadır. Sanayi yatırımları içerisinde tekstil ve gıda sektörüne yapılan yatırımların yoğunluğu dikkati çekmektedir.
Özetle Adıyaman Sanayisi;
- Ekonomisi ağırlıklı olarak tarıma dayalı olmakla birlikte son yıllarda özelikle tekstil, gıda ve mermer sektörü yatırımlarında sanayileşme eğilimi görünmektedir.
- Sanayi büyük, orta ve küçük ölçekli işletmeler şeklinde şekillenmiştir.
- Sanayi işletmelerinin büyük bir çoğunluğu il merkezindedir.
- Özel sektör kamu sektörüne göre daha fazla katma değer meydana getirmiştir.
- Sanayi sektörü içerisinde tekstil sanayisinin gıda sektörüne göre daha fazla katma değer meydana getirdiği görülmektedir.
- Darboğazda olan tesisler genellikle ham madde, Pazar noksanlığı ve ağırlıklı olarak da işletme sermayesi yetersizliği nedeniyle problemler yaşamaktadır.
- En önemli yer altı zenginliği petroldür.
- Özel sektör üretimleri ile birlikte ülkemiz ham petrolünün yaklaşık %20’si Adıyaman bölgesinde üretilmektedir.
- Maden kaynakları bakımından oldukça zengin potansiyele sahiptir.
SANAYÄ° PROFÄ°LÄ°
Bu gün itibariyle Ä°limiz genelinde merkez ve ilçeler dahil, deÄŸiÅŸik alan ve sektörde sanayi sicil belgesi almış 449 iÅŸletmemiz mevcut olup, bu iÅŸletmelerde 13.267 kiÅŸi istihdam edilmektedir. Ä°l genelinde sanayi iÅŸletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 24 ile Tekstil ürünleri imalatı, % 21’lik bir oran ile Gıda ürünleri imalatı sektörlerinin ilk iki sırada olduÄŸu görülmektedir.
Diğer sektörler sırasıyla;
% 18 Taş ve Toprağa Dayalı Ürünler;
% 12 Enerji
% 8 Ana Metal (Demir Çelik ve Demir Dışı Metaller),
% 6 Mobilya imalatı
% 4 Petrol ürünleri
% 2 Lastik ve plastik ürünleri imalatı,
% 1 Kimyasal Ürünler (Kimya-Gübre)
% 1 Makine imalatı, tarım makineleri, elektrikli makineler
% 3 Diğer (Çimento, Kağıt ve Kağıt Ürünleri, Deri ve deri ürünleri);
şeklinde dağılım göstermektedir.
Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin
- % 38,86 Marmara Bölgesinde,
- % 21,54 İç Anadolu Bölgesinde,
- % 14,25 Ege Bölgesinde,
- % 9,60 Akdeniz Bölgesinde,
- % 8,46 Karadeniz Bölgesinde,
- % 4,63 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde,
- % 2,65 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir.
Adıyaman Ä°linde sanayi siciline kayıtlı sanayi iÅŸletmesi sayısı 449’dur. Toplam sanayi iÅŸletmesi içerisinde % 0.3’lük bir oran ile sanayisi geliÅŸmekte olan iller arasında yer almaktadır.
Adıyaman ilinde lider sektörler Tekstil ürünleri ve Giyim sektörüdür. Sanayi çalışanlarının %60’i Tekstil Ãœrünleri Sektöründe istihdam edilirken, %14’ü TaÅŸ ve TopraÄŸa Dayalı Sanayi Ãœrünleri imalatı sektöründe, %10’si Petrol Ãœrünleri imalatında istihdam edilmektedir. Ä°stihdamın % 84’ü işçi, % 3’ü mühendistir. Adıyaman ilinde bulunan sanayi iÅŸletmelerinin %28’i mikro ölçekli, %58’i küçük ölçekli, %12’si orta ölçekli, % 2’si büyük ölçekli iÅŸletmelerdir.
Sanayi iÅŸletme sayılarının GüneydoÄŸu Anadolu Bölgesi’ndeki Ä°llere göre bir deÄŸerlendirilmesi yapıldığında;
- % 53,11 Gaziantep,
- % 16,31 Şanlıurfa,
- % 8,40 Diyarbakır,
- % 7,23 Mardin,
- % 5,88 Adıyaman,
- % 4,08 Batman,
- % 3,39 Kilis,
- % 1,60 Şırnak yer almaktadır.
YATIRIM TEÅžVÄ°KLERÄ°
Adıyaman İlinin de içinde bulunduğu, 23 İli kapsayan özel sektöre yönelik olarak geliştirilen Cazibe Merkezleri Programının (CMP) uygulanmasına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı 11/01/2017 Tarih ve 29945 Sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Adıyaman ilinin 6. Bölge TeÅŸviklerinden yararlanmasına iliÅŸkin Bakanlar Kurulu Kararı 22/02/2017 tarih ve 29987 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiÅŸtir. Adıyaman’da Organize sanayi Bölgeleri içinde yapılan yatırımlar 6. Bölge teÅŸviklerinden faydalanmaktadır.
2018 Yılında Alınan Yatırım Teşvik Belgeleri İstatistik Bilgileri
SEKTÖR
|
BELGE SAYISI
|
YATIRIM TUTARI
(MÄ°LYON TL)
|
GERÇEKLEŞEN İSTİHDAM
|
Enerji
|
4
|
17
|
6
|
Dokuma ve Giyim
|
22
|
102
|
3155
|
Lastik Plastik
|
1
|
8
|
18
|
Altyapı-belediye
|
1
|
2
|
--
|
Madeni EÅŸya
|
1
|
20
|
14
|
EÄŸitim
|
1
|
4
|
40
|
Hizmet-DiÄŸer
|
1
|
3
|
20
|
İstihraç ve İşleme
|
2
|
34
|
47
|
Gıda ve İçki
|
1
|
1
|
10
|
Kimya
|
1
|
1
|
12
|
Makina Ä°malat
|
1
|
3
|
4
|
TOPLAM
|
36
|
195
|
3326
|
İlde Öne Çıkan Yatırım Alanları
Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar
Doğal kaynak potansiyelini meydana getiren, tarım ve hayvancılık ile orman ve maden sektörlerine dayalı olarak yapılabilecek yatırımlar, yatırım grupları temelinde aşağıda verilmiştir.
Tarım Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
Ülkemizde tarım sektöründe önemli gelişmeler olmakla birlikte gerek hayvansal, gerekse bitkisel üretimde istenilen verimlilik düzeyine erişilememiştir. Bitkisel üretim, pazarlanabilir, işleme özelliği ve katma değeri yüksek ürünler doğrultusunda yeterli değişimi gösterememiştir.
Tarım sektöründe gerçekleştirilebilecek 9 yatırım belirlenmiştir.
- Sert Buğday Üretimine Yönelik Yatırımlar,
- Renkli Pamuk Üretimine Yönelik Yatırımlar,
- Seracılık ( Sebze ve Süs Bitkisi ) Yatırımlar,
- Bağ-Bahçe Yatırımları,
- Meyve ve Sebze Yetiştiriciliğine Yönelik Yatırımlar,
- Ceviz, Badem ve Antep Fıstığı Yetiştiriciliğine Yönelik Yatırımlar,
- Kültür Mantarı Üretimine Yönelik Yatırımlar,
- Damızlık ( Hibrit ) Tohum Üretim Tesisi,
- Susam Yağı, Tahin, Pekmez ve Helva Üretim Tesisi,
Hayvancılık sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
Yıllardır bitkisel ve hayvansal üretim arasında denge kurulamamış, son yıllarda bu denge hayvancılık aleyhine bozulmuştur. Bu olumsuz yapının ortadan kaldırılmasına yönelik besicilik yatırımlarının artırılması gerekmektedir.
- Su Ürünleri Üretimi ve İşleme Tesisi,
- Arıcılık ve Bal Üretimine Yönelik Yatırımlar,
- Tiftik Keçisi yetiştiriciliği,
- Et BesiciliÄŸi,
- Süt Besiciliği,
- Yumurta tavukçuluğu,
- Et Tavukçuluğu,
- Hindi YetiÅŸtiriciliÄŸi,
- DevekuÅŸu YetiÅŸtiriciliÄŸi,
Maden Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
Yer altı zenginliği yüksek olmasına rağmen, petrolün dışındaki maden varlığından bugüne kadar yeterince istifade edilememiştir. İlimiz Maden potansiyeli yönünden irdelendiğinde özellikle son yıllarda bölgede yapılan arama çalışmalarında önemli bir mermer rezervinin varlığı tespit edilmiştir.
Maden sektöründe yapılabilecek 4 yatırım belirlenmiştir.
- Bakır Madeni Ocak İşletmeciliği,
- Linyit Kömürü Ocak İşletmeciliği,
- Mermer Ocak Ä°ÅŸletmeciliÄŸi
- Mermer İşleme Atölyeleri
Diğer Sektörlerde Yapılabilecek Yatırımlar
- Gıda Sanayi Sektörü
- Turizm Sanayi Sektörü
- İnşaat Sanayi Sektörü
- Yer Altı Kaynaklarına Dayalı Maden, Petrol Sanayi Sektörü
- Orman Ürünlerine Dayalı ve Mobilya Sanayi Sektörü
- Yedek Parça Sanayi Sektörü
Genel Ä°malat Sanayi
A) Ä°LÄ°N TÄ°CARET YAPISI
Güneydoğu Anadolu Bölgesinin diğer illeri gibi Adıyaman'da da iç ticaret ağırlıklı olarak tarıma dayanmaktadır. Mevcut sanayi yapısında tarımsal kaynak potansiyeline bağlı olarak gelişme göstermiştir.
Temel gıda maddelerinin büyük çoğunluğu ile dayanıklı tüketim mallarının hemen, hemen tamamı başta Gaziantep ve Adana illeri olmak üzere diğer merkezlerden temin edilmektedir.
El sanatlarına yönelik olarak kilim, savan ve el dokuma halıları üretilmekte ve çevre illerle birlikte diğer illere gönderilmektedir. Bunların dışında tarım ürünleri yanında tekstil sektöründe üretimi gerçekleştirilen iplik de diğer illere gönderilmektedir.
Tarım ürünleri içerisinde buğday, arpa, nohut, mercimek, pamuk, tütün, fıstık ve üzüm gibi ürünler özellikle komşu illere gönderilmektedir.
Büyük yatırım ve sermaye gerektirmeden yapılan el sanatlarına yönelik ürünlerin pazarlanması, ticari hayata canlılık kazandırmakla birlikte bu sanatların gelişimine de katkıda bulunmaktadır.
Ticari ve ekonomik hayatı meydana getiren kuruluşlar olarak; Ticaret ve Sanayi Odaları, Ticaret Borsaları, Meslek Odaları ile Esnaf ve Sanatkarlar Odaları bulunmaktadır.
B) Ä°LÄ°N DIÅž TÄ°CARETÄ°
1- Adıyaman İline Ait İhracat Bilgileri
YILLAR
|
Ä°HRACAT DEÄžERÄ° ($)
|
2010
|
71.638.694
|
2011
|
61.222.595
|
2012
|
104.826.308
|
2013
|
97.589.995
|
2014
|
332.434.505
|
2015
|
542.819.575
|
2016
|
338.329.272
|
2017
|
131.622.788
|
2018
|
81.425.317
|
2-İhracatın Sektörlere Göre Dağılımı
FASIL
|
FASIL ADI
|
Ä°HRACAT MÄ°KTARI ($)
|
SEKTÖRÜN İL
Ä°HRACATINDAKÄ° PAYI (%)
|
61
|
Örme giyim eşyası ve aksesuarı
|
23.735.166
|
29
|
62
|
Hububat
|
17.742.980
|
22
|
10
|
Eczacılık Ürünleri
|
9.963.414
|
12
|
7
|
Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular
|
5.726.779
|
7
|
94
|
Mobilyalar, yatak takımları, aydınlatma cihazları, reklam lambaları, ışıklı tabelalar vb, prefabrik yapılar
|
4.637.895
|
6
|
30
|
Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları,aksam-parça-aksesuarı
|
2.887.349
|
4
|
84
|
Pamuk, pamuk ipliÄŸi ve pamuklu mensucat
|
2.808.372
|
3
|
60
|
Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve parçaları
|
2.585.755
|
3
|
52
|
Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı
|
2.102.069
|
3
|
DiÄŸer
|
9.235.212
|
11
|
|
TOPLAM
|
81.425.317
|
100
|
4- Adıyaman İline Ait İthalat Bilgileri
YILLAR
|
Ä°THALAT DEÄžERÄ° ($)
|
2010
|
85.424.804
|
2011
|
88.958.572
|
2012
|
35.585.231
|
2013
|
44.037.401
|
2014
|
51.280.176
|
2015
|
42.897.842
|
2016
|
51.820.467
|
2017
|
89.071.727
|
2018
|
41.835.371
|
5- İthalatın Sektörlere Göre Dağılımı
FASIL
|
FASIL ADI
|
Ä°THALAT MÄ°KTARI ($)
|
SEKTÖRÜN İL
Ä°THALATINDAKÄ° PAYI (%)
|
52
|
Pamuk, pamuk ipliÄŸi ve pamuklu mensucat
|
12.841.600
|
31
|
85
|
Canlı hayvanlar
|
8.753.909
|
21
|
84
|
Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve parçaları
|
8.287.690
|
20
|
39
|
Plastikler ve mamulleri
|
4.409.963
|
11
|
1
|
Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları,aksam-parça-aksesuarı
|
2.215.843
|
5
|
94
|
Sentetik ve suni devamsız lifler
|
902.694
|
2
|
68
|
Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar, tıbbi, cerrahi alet ve cihazlar, bunların aksam, parça ve aksesuarı
|
754.630
|
2
|
70
|
Yağlı tohum ve meyvalar, muhtelif tane, tohum ve meyvalar,sanayiide ve tıpta kullanılan bitkiler, saman ve kaba yem
|
748.793
|
2
|
7
|
Debagatte ve boyacılıkta kullanılan hülasalar, tanenler, boyalar, pigmentler,vb, vernikler, vb, macunlar, mürekkepler
|
523.766
|
1
|
DiÄŸer
|
2.396.483
|
5
|
|
TOPLAM
|
41.835.371
|
100
|
C) ADIYAMAN Ä°LÄ° MARKA VE PATENT Ä°STATÄ°STÄ°KLERÄ°
1-Marka Başvuru Ve Tescillerinin Yıllara Göre Dağılımı
2-Patent Başvuru Ve Tescillerinin Yıllara Göre Dağılımı
D) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ
1- Adıyaman Merkez Organize Sanayi Bölgesi
- Adıyaman Merkez OSB’de Ä°lk çalışmalar 1991 yılında baÅŸlamış 1995 yılında yapılan kamulaÅŸtırma ile 150 hektar alan üzerine kurulmuÅŸtur.
- 2004 yılında 34 hektarlık alan ilave edilmiş ve 2013 yılında da 107 hektarlık ilave alanla birlikte toplam alan 291 hektara ulaşmıştır.
- Adıyaman OSB’de 150 sanayi parseli oluÅŸturulmuÅŸtur.
- Cazibe Merkezleri Programının yürürlüğe girmesiyle ilimize gelen yatırım yeri taleplerini karşılamak için Merkez OSB’de yer kalmadığından 3. geniÅŸletme çalışması baÅŸlatılmıştır. GeniÅŸletilecek alanın büyüklüğü 65 Hektardır.
2- Besni Organize Sanayi Bölgesi Genel Bilgiler
- Besni Organize Sanayi Bölgesi 2002 yılında yer seçim çalışmaları başlatılmış, 09.06.2005 tarihinde 230 sicil numarasıyla tüzel kişiliği tescil edilmiştir.
- Besni OSB 124 hektar alandan oluşmaktadır.
- Besni OSB alanı içerisinde bulunan şahıslara ait mülkiyetlerin yaklaşık % 60 lık kısmının kamulaştırma işlemi tamamlanmıştır. Kalan kısmın kamulaştırma işlemi devam etmektedir.
- Besni OSB’de 47 sanayi parseli bulunmaktadır.
- Besni OSB’nin imar, altyapı ve parselasyon planları tamamlanarak yatırımcıların hizmetine sunulmuÅŸtur.
3- Gölbaşı Organize Sanayi Bölgesi Genel Bilgiler
- Adıyaman Gölbaşı Organize Sanayi Bölgesi imar sınırı, toplamda 110 hektarlık alandan oluÅŸmuÅŸ olup 2 etaba bölünmüştür. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca onaylı mer’i imar planında I. etap 50 hektardan oluÅŸurken II. etap 60 hektarlık alandan oluÅŸmaktadır.
- Toplamda 36 adet sanayi parseli bulunmaktadır. I. etap sınırları dahilinde 11 adet sanayi parseli II. etapta 25 adet sanayi parseli yer almaktadır.
- I. etabın imar planı, kamulaştırma, parselasyon, altyapı ve elektrik şebekesi uygulamaları tamamlanmış olup yatırımcıların hizmetine sunulmuştur.
- II. etabın imar planı ,kamulaştırma ve parselasyon uygulamaları hazırlanmış olup sadece altyapı yapım işi Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının onayıyla II. etabın altyapı yapım işi ihale edilerek çalışmalara başlanacaktır.
4- Kahta Organize Sanayi Bölgesi Genel Bilgiler
- Adıyaman Kahta Organize Sanayi Bölgesi imar sınırı, toplamda 160,50 hektarlık alandan oluÅŸmuÅŸ olup 2 etaba bölünmüştür. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca onaylı mer’i imar planında I. etap 95,69 hektardan oluÅŸurken II. etap 64,81 hektarlık alandan oluÅŸmaktadır.
- Toplamda 71 adet sanayi parseli bulunmaktadır. I. etap sınırları dahilinde 55 adet sanayi parseli bulunmakta olup 16 adet sanayi parseli II. etapta yer almaktadır.
- I. etabın imar planı, kamulaştırma, parselasyon, altyapı ve elektrik şebekesi uygulamaları tamamlanmış olup yatırımcıların hizmetine sunulmuştur.
- Cazibe Merkezleri Programının yürürlüğe girmesiyle ilimize gelen yatırım yeri taleplerini karşılamak için Kahta OSB 2.etap Altyapı inşaatı Yatırım programına alınacaktır.
5- Adıyaman Mermer İhtisas OSB
Adıyaman Mermer İhtisas OSB, 22/12/2017 tarihinde 340 Sicil numarası ile tescil edilmiş olup sektör grubu mermer ihtisastır. Bakanlığımızın 19/11/2017 tarih ve 4608 sayılı yer seçim talimatı ekinde yer alan iş ve işlemlerin yapılması yönünde çalışmalar başlatılmış olup kamulaştırma çalışmaları devam etmektedir.